Kolet Janssen

auteur

Seks, hoe voelt dat?


Voor leeftijd: 8 jaar en ouder

Auteur: Kolet Janssen
Illustrator: Klaas Verplancke

Uitgegeven door Davidsfonds/Infodok
2003, 2004, 2011 (herwerkte versie)
158 pagina’s
ISBN 789059084179 (hardback)

Eerlijke antwoorden over vrijen en zo. Kleurrijk, uniek vragenboek.
Hoe word je verliefd?
Waarom krijgt mijn broer opeens zo’n rare stem?
Is seks gevaarlijk?
Verveelt een baby zich niet in de buik van zijn mama?
Doet het pijn als je voor de eerste keer vrijt?


Seks 

Ben jij al ooit verliefd geweest? Snap jij ook niet waarom meisjes en jongens zo verschillend zijn? Heb je ook meer vragen dan antwoorden over verliefdheid, liefde, puberteit, seksualiteit en voortplanting? Dan kan je in dit kleurrijke boek op ontdekking. Je komt er allerlei logische, schattige, stoute, gevoelige, grappige en vooral eerlijke antwoorden tegen!
Kolet Janssen nam eerder al moeilijke vragen van kinderen onder de loep in Waarom?. Deze keer vuren kinderen allerlei vragen over seksualiteit op haar af. In dit unieke boek geeft ze hen een degelijke uitleg over de ‘technische’ én de emotionele kant van de kriebels in hun buik. Meteen geeft ze ouders en leerkrachten ook ideeën en inspiratie om op een levensechte manier met kinderen te praten over dat ingewikkelde verkeer tussen mensen. Met speelse illustraties van Bologna Ragazzi Award winnaar Klaas Verplancke.

Verkrijgbaar via

Filmpje: Kolet Janssen vertelt over het boek ‘Seks, hoe voelt dat?’

Leesfragment

Waarom beginnen mensen aan seks? (Karlijn, 9 jaar)
Op die vraag kun je een heleboel verschillende dingen antwoorden die allemaal een beetje waar zijn. Om te beginnen zijn er je hormonen. Dat zijn stoffen die worden afgescheiden door bepaalde klieren in je lichaam en die van alles in gang zetten. Vanaf een jaar of twaalf beginnen die een serieuze rol te spelen. Ze zorgen voor langzaam uitpuilende borstjes of donzige snorhaartjes, al naargelang je tot de vrouwelijke of de mannelijke mensensoort behoort. Ze doen je ook met meer interesse dan voordien naar het andere geslacht kijken. Seks is dus helemaal de schuld van je hormonen.
Toch hebben mensen meestal geen zin in seks met om het even wie. Tussen die miljoenen mannen of vrouwen op de wereld worden ze verliefd op één persoon en ze verlangen ernaar om heel dicht bij hem of haar te zijn. Seks heeft dus ook heel veel met verliefdheid en liefde te maken.
Daarnaast is het natuurlijk een feit dat de mensheid blijft voortbestaan dankzij seks. Reageerbuisjes en andere kunstgrepen om baby’s te laten groeien zijn nog maar kortgeleden ontdekt en het zijn zeker niet de prettigste manieren om in verwachting te raken. Seks heeft dus ook te maken met voortplanting, al speelt dat bij mensen een veel kleinere rol dan bij de meeste dieren. Die hebben vaak alleen maar zin in seks in de periode van het jaar waarin ze vruchtbaar zijn. Mensen zijn het hele jaar door in de stemming voor seks, en meestal nog lang nadat ze de vruchtbare leeftijd voorbij zijn.
Kortom, mensen beginnen aan seks omdat ze er ontzettend veel zin in hebben en omdat het leuk is, en omdat ze er vroeg of laat misschien een kind door kunnen krijgen.

Wat is seks? (Kristof, 10 jaar)
De term ‘seks’ komt van het Latijnse woord sexus, dat zoiets als ‘geslacht’ betekent. Net zoals bij heel veel diersoorten kun je mensen onderverdelen in mannen en vrouwen. Twee soorten mensen dus: de mannelijke en de vrouwelijke sekse. Nu lijken mannen en vrouwen voor het grootste deel heel erg op elkaar: ze eten dezelfde dingen, slapen op dezelfde manier, lopen en spreken allebei. Maar er is één ding waarin ze helemaal anders zijn, en dat zijn hun geslachtsorganen. Dat is een deftig woord voor de delen van hun lichaam die nodig zijn om nieuwe mensjes op de wereld te zetten. Op dat gebied hebben man en vrouw heel andere instrumenten in huis. En het krasse is dat die verschillende instrumenten prachtig in elkaar passen voor de spelletjes die mensen doen om zwanger te worden. Die spelletjes noemen we voor het gemak seks. Dat zwanger worden is overigens meestal niet de eerste bedoeling van seks, al is het soms wel het gevolg. Als een man en een vrouw verliefd op elkaar zijn, begint er in hun hoofd en in hun ‘instrumenten’ van alles te werken, waardoor ze dolgraag seksspelletjes met elkaar willen spelen. Nuchtere kinderen van een jaar of tien begrijpen soms niet goed wat die lui in de film bezielt als ze elkaar met een wazige blik beginnen te kussen of uit te kleden. En het is een feit: als je aan seks doet, ben je altijd een beetje gek. Maar niet gevaarlijk.

Recensie
Kolet Janssen legt seksualiteit uit aan kinderen
Het gevoel te willen kussen
Kolet Janssen schreef een bijzonder geslaagd boekje over seksualiteit. Door de vragen die kinderen zich stellen over seks als uitgangspunt te nemen, lukt het haar het fenomeen door de ogen van een kind te bekijken. Klaas Verplancke zorgde voor speelse illustraties, die helemaal passen bij Janssens openhartige toon.
Je ziet het weleens op tv, schrijft Kolet Janssen in Seks, hoe voelt dat : een man en een vrouw die ,,elkaar met een wazige blik beginnen te kussen en uit te kleden” of ,,twee mensen die met verwrongen gezichten kreetjes slaken terwijl ze op elkaar gaan liggen en elkaar stevig beetpakken. Het lijkt wel een partijtje worstelen als je niet beter zou weten.” Voor nuchtere tienjarigen is seks iets behoorlijk bizars. Waarom gedragen volwassenen zich zo vreemd en waarom doen ze er zo geheimzinnig over? In dit boek beantwoordt Kolet Janssen honderden vragen van kinderen tussen 9 en 14 jaar over verliefdheid, puberteit, relaties, seks en zwangerschap.Waarvoor dient schaamhaar? Waarom verliezen meisjes bloed en jongens niet? Vanaf welke leeftijd krijg je het gevoel te willen kussen? Wanneer weet je dat je verliefd bent? Hoe gebruik je een condoom? Verveelt een baby zich niet in de buik van zijn mama? De meest uiteenlopende vragen komen aan de orde, ondergebracht in zestien rubrieken, die de verschillende facetten van seksualiteit belichten. Van het ,,machinepark” (,,over piemels en spleetjes en nog veel meer”), over de puberteit en menstruatie tot verliefdheid en ,,het” doen. Ook anticonceptie en geslachtelijk overdraagbare ziekten krijgen een apart hoofdstukje.
Maar Seks, hoe voelt dat is meer dan een hoe-wat-waaromboek. Kolet Janssen beantwoordt ook vragen over liefde, jaloezie, ruzie en trouw, over echtscheiding en seksueel misbruik, over samenwonen en trouwen, over hetero- en homoseksualiteit. Drie hoofdstukjes zijn gewijd aan bevruchting, zwangerschap en bevalling. Op die manier krijgen kinderen een vrij compleet beeld van wat seksualiteit allemaal inhoudt.
Door de vragen die kinderen zich stellen over seks als uitgangspunt te nemen, slaagt Kolet Janssen erin het fenomeen door een kinderbril te bekijken. Kinderen zien de dingen soms vanuit een heel ander perspectief dan volwassenen en stellen dan ook onverwachte vragen. Op welke manier de mensen er ooit achter zijn gekomen hoe ze kinderen moesten maken, bijvoorbeeld, of waarom grootouders minder ruzie maken dan ouders. Ook in haar antwoorden gaat Janssen uit van de belevingswereld van kinderen. Ze zijn begrijpelijk, persoonlijk en ontwapenend eerlijk geformuleerd. Nergens komt ze pedant over of praat ze over de hoofden van de kinderen heen. Ze gebruikt eenvoudige, herkenbare beelden om de dingen uit te leggen. Zo moeten jongens die de baard in de keel krijgen met hun veranderende stem leren omgaan, ,,net zoals je met een nieuwe fiets eerst een rondje moet rijden voordat je er veilig mee kunt sturen en remmen.” Menstruatiebloed moet je opvangen met een tampon of maandverband, zodat het niet gaat lekken, ,,net zoals je je neus moet snuiten als je een loopneus hebt.”
Soms komt ze ook speels uit de hoek: als antwoord op de vraag van een twaalfjarige hoe je het kunt ,,aanvragen” op een originele manier, geeft ze enkele concrete tips: ,,Schreeuw luidkeels aanmoedigingen vanaf de rand van het voetbalveld als hij speelt, ook al maakt hij geen enkel doelpunt,” of ,,Geef haar een knalgeel badeendje en vraag of dat in jouw plaats bij haar in bad mag zitten.”
Wanneer ze op een vraag geen pasklaar antwoord heeft, geeft ze dat ook toe. Die eerlijke, onbevangen aanpak werkt geruststellend en haalt het onderwerp helemaal uit de taboesfeer. En dat is nodig, want uit de vragen blijkt dat veel kinderen wat onzeker zijn over dat vreemde ding dat ,,seks” heet. Zoals de negenjarige Bo, die vraagt ,,waarom wij rare snoeten trekken als we het woord ‘seks’ horen”, of de tienjarige Betül, die tongzoenen maar vies lijkt te vinden. Uit de vragen blijkt weliswaar ook dat de technische kennis van kinderen over seksualiteit is toegenomen in vergelijking met vroeger. Zo zijn er genoeg dertienjarigen die min of meer weten wat de Kamasutra is, of die weet hebben van verschillende standjes, maar die toegenomen kennis neemt de onzekerheid niet weg. Kolet Janssen vindt dat op die onzekerheid best wat dieper mag worden ingegaan. Ze maakt haar lezers duidelijk dat seks iets heel natuurlijks is, dat bij het leven hoort. Het is ,,een heerlijk spel waar je je hele leven plezier kunt van hebben.” Maar het is ook niet alleenzaligmakend. ,,Als je te jong bent voor de inhoud, is de vorm van seks alleen maar een armzalige verpakking. De leeftijd tussen de kindertijd en de volwassenheid heeft zoveel andere verrassingen. Het is de tijd waarin je moet leren hoe je iets van jezelf aan anderen kunt vertellen. Hoe je kunt luisteren naar anderen. De tijd waarin je beetje bij beetje achterhaalt wat echt iets voor jou is en wat zeker niet. […] Seks kan immers niet losstaan van al de rest.” De belangrijkste raad die Kolet Janssen de kinderen meegeeft, is dat ze beter pas aan seks kunnen beginnen als ze zich er helemaal klaar voor voelen. ,,Nooit iets doen waar je geen zin in hebt en waar je niet achter kunt staan. […] Seks is iets wat pas echt leuk is als je het allebei helemaal uit vrije wil doet.”
Seks, hoe voelt dat is prachtig vormgegeven, met een stevige kaft en een verzorgde lay-out. Technische tekeningen over het voortplantingsstelsel vind je er niet in terug, wel speelse illustraties van Klaas Verplancke, die helemaal passen bij de openhartige toon van het boek. Sommige tekeningen zijn ronduit hilarisch, zoals de sneeuwman met het condoom en het meisje dat haar bloedneus stelpt met een tampon. Andere zijn vertederend, zoals de tekening van een gelukzalig zwevend jongetje uit wiens broek vlinders komen gefladderd of de zwangere vrouw met een bloementuintje op haar buik. Verplanckes luchtige, humoristische tekeningen zorgen voor een relativerende noot. Ze tonen dat er met seks ook al eens gelachen mag worden en dat werkt bevrijdend.
Seks, hoe voelt dat is niet zozeer bedoeld om van voren naar achteren uit te lezen. Het is meer een naslagwerk, een boek dat kinderen en jonge pubers af en toe ter hand kunnen nemen als ze met vragen zitten. Je zou het een uitstekend voorlichtingsboek kunnen noemen, maar het is meer dan dat. Voor (bijna-)pubers is het een spannende ontdekkingsreis naar hun veranderende lichaam en naar de technische en emotionele kanten van de ,,kriebels in de buik”. Een absolute aanrader.

Veerle Vanden Bosch
Standaard der Letteren 24/07/2003

Vertaling in het Grieks: Seks kai sunaisthèma (Katoptro, 2007)