Eenvoud (siert TGL)

6 maart 2019

Het nieuwe nummer van TGL! Met o.a. een column van mij.

Warm water

Onze zoektocht naar eenvoud heeft soms iets weg van het uitvinden van warm water. We zijn diep onder de indruk van dingen die een paar generaties geleden volkomen normaal waren en toen helemaal anders werden bekeken. Hergebruik van kleding was een courante praktijk, restjes eten werden de volgende maaltijd opnieuw geserveerd, en in het kleinste kamertje hingen stukjes krantenpapier aan een nagel.

Of nu we het toch over warm water hebben: mijn grootouders hebben in hun hele lange leven nooit een badkamer gehad en zelfs geen aansluiting voor warm water. Als je warm water nodig had, kookte je dat in een ketel op het vuur. Voor de koffie, voor de was of voor het wekelijkse bad op zaterdag, als de buitendeur op slot ging. Ik heb mijn grootouders daar nooit over horen klagen.

In zekere zin was hun leven vol eenvoud. Maar het is een eenvoud waar wij meestal niet naar terug willen. Want die eenvoud in hun dagelijkse leven, hun vanzelfsprekende soberheid zonder overtollige toestellen en ingrediënten, vroeg altijd hele reeksen tijdrovende en vaak zware handelingen: water pompen, de kachel aansteken (nadat je de asla geleegd had), een zware kuip vullen, het vuile water ook weer wegslepen om uit te gieten. De was doen was bijvoorbeeld een onderneming van meerdere dagen.

Er is dus veel tijd vrijgekomen door onder andere de rechtstreekse aanvoer van warm water in onze huizen. En door al die andere gemakken die ooit nieuwe snufjes waren. Toch hebben slechts weinig mensen tegenwoordig de indruk dat ze tijd over hebben. En dat blijft een vreemde zaak. Ergens onderweg hebben we een prijs betaald voor al onze luxe en comfort. We zijn verslaafd geraakt aan steeds meer spullen en apparaten, waardoor we misschien de band met het echte leven wat zijn kwijtgeraakt. We dreigen ons soms te verliezen in onze overvloed en onze drukte.

Daarom kan het deugd doen om geregeld eens een vuile vloer duchtig te lijf te gaan met een dweil en de geur van schone tegels te ruiken. Of om in de tuin sla in te zaaien en die te zien ontkiemen en opschieten. Het is de reden waarom zoveel mensen graag zelf koken en waarom het hip is om opnieuw zelf kleren te maken. Het leven kan soms heel simpel zijn en dat is altijd een verademing. Niet om de tijd terug te draaien, maar om te blijven ervaren dat iets met je handen doen ook heel vervullend kan zijn.

Waar mijn grootouders van genoten na een dag hard werken, was om ’s avonds op een stoel te gaan zitten en met de buren te praten. In de zomer buiten in de schemering, in de winter binnen bij de radio, een van de eerste in het dorp. Daar keken ze naar uit, dat waren de mooie momenten van hun lange dagen vol zwaar werk. Bij ons is er een speciale buurtwerking nodig eer we dat weer voor elkaar krijgen. Maar het kan dus wel, net zo goed als vroeger. Mensen zijn in wezen niet zoveel veranderd, ook al komt het warm water nu gewoon uit de kraan. Samen zitten, vertellen en luisteren, het blijft nog altijd hartverwarmend. Eenvoudig geluk is onbetaalbaar.