Seks is altijd gedoe

23 september 2023

Kolet Janssen is auteur van o.a. Seks, hoe voelt dat?, oud-lerares, (pleeg)moeder en oma.

Waarom is er zo vaak gedoe als het over seks gaat? Het EVRAS-decreet, dat inhoudt dat in het Franstalig onderwijs in ons land relationele, emotionele en seksuele opvoeding verplicht zal worden, stuit op weerstand. Ouders komen op straat en stellen zich vragen bij de inhoud van de lessen.

Seks komt wel vaker in het nieuws als een probleem. Ook al dachten wij dat de seksuele revolutie al lang verteerd was. Wat is er toch aan de hand met seks? Seks is natuurlijk, maar misschien toch minder vanzelfsprekend dan we na de seksuele revolutie dachten. Hangt er daarom nog altijd een soort taboe over seks?

Geloof en seks

Er zijn twee onderwerpen die volwassenen vaak vermijden om met kinderen te bespreken: geloof en seks. Net zoals over geloof, vinden veel mensen het lastig om met hun kinderen openlijk te praten over seks. Ze weten niet wat ze best wel en beter niet zeggen. Ze missen er de taal voor. Ze zijn niet zeker over hun eigen ervaringen en hoe ze die kunnen overbrengen. Ook in de klas heerst hetzelfde probleem: deze twee onderwerpen worden vaak uitbesteed aan externen.

Blijkbaar is seks geen onderwerp zoals eetgewoontes of milieuzorg. Je bent er zelf als persoon meer bij betrokken. Het komt dichtbij en het is onvermijdelijk intiemer om het erover te hebben. Veel ouders en leerkrachten voelen zich onzeker of ongemakkelijk, want je weet niet welke rare vragen kinderen allemaal zullen stellen.

Regels over seks

Elke samenleving op de wereld heeft regels over seks. Die regels zijn nodig omdat je mensen nergens zo diep kunt kwetsen als in hun seksualiteit. Incest, verkrachting, misbruik, er staan strenge straffen op. In het gewone leven van volwassenen zijn er nu minder regels over seks dan een paar generaties geleden, met meer vrijheid maar ook meer kwetsbaarheid als gevolg. Als een aantal van die regels wegvallen of op de achtergrond raken, zitten ouders en opvoeders op een glibberig terrein. De seksuele revolutie heeft ons geleerd dat alles kan en mag, zolang er wederzijdse toestemming is. Maar is dat voldoende? Is het niet eerder een minimum dan een mantra waarmee de kous af is? Moeten we kinderen niet meer handvatten bieden voor het evenwichtig omgaan met seks dan dat nogal magere criterium?

Ik geloof dat verreweg de meeste mensen naar een liefdevolle en vaste relatie verlangen, waarbinnen ze hun seksualiteit kunnen beleven. De meeste mensen leven ook zo. Dat gaat met vallen en opstaan, met zoeken naar afspraken en ze breken en weer terugvinden. Op jonge leeftijd wordt er meer geëxperimenteerd dan later, maar dat is met veel dingen in het leven zo. Maar op een of andere manier willen mensen graag gezien en gewaardeerd worden. Ze willen een veilige thuisplek bij iemand die hen begrijpt en met wie ze lief en leed delen. Ze willen er zijn voor iemand en misschien samen kinderen hebben. Daarin heeft seks een vaste plaats. Ook dat willen ze aan kinderen en jongeren meegeven.

Heilig en heerlijk

Godsdiensten en ook andere levensovertuigingen zien seks als iets heiligs. Niet in de betekenis dat je er uit de buurt moet blijven. Seks is iets heerlijks en je kunt er levenslang plezier van hebben. Elkaar als zielsverwanten ervaren en dat seksueel beleven is onvergelijkbaar prachtig.

Al in het Bijbelse scheppingsverhaal kunnen we lezen dat de mens snakt naar iemand die bij hem past. ‘Been van mijn gebeente, bloed van mijn bloed’, roept Adam uit als hij Eva ontmoet. Wij zijn nog altijd even verrukt als de eerste mensen. We zijn in de ban van elkaar, van een mens die bij ons wil horen, met al onze gelijkenissen en verschillen. Een andere mens die samen met jou door het leven wil gaan, is een ongelooflijk cadeau. Dat is iets van alle tijden.

Maar seks is niet het enige of zelfs het voornaamste aspect van een mensenleven. Meestal loopt het pas goed als je seksualiteit kunt integreren in je hele leven. Als het niet losstaat van je liefde en je engagement, van je zorg en je geluk. Ook dat moet kunnen gezegd worden in gesprekken daarover tussen opvoeders en kinderen.

Seks zal altijd een beetje gedoe zijn. Maar hoe meer ouders en opvoeders aan kinderen en jongeren laten zien dat seks wel natuurlijk, maar niet vanzelfsprekend is, hoe beter. Alleen dan kunnen ze er een realistisch beeld van krijgen. En het op termijn de plek geven in hun leven die het verdient, niet meer en niet minder.

(De Wereld Morgen 22 september 2023, Photo by Nathan Dumlao on Unsplash)