De plooien van de tijd

2 oktober 2019

Op 30 september was het de verjaardag van mijn oma. Ze is gestorven in 1977, vlak na Nieuwjaar. Een half jaar eerder was ze nog fier en met een onberispelijk kapsel aanwezig op ons trouwfeest.

Verjaren doet ze dus al lang niet meer. Wij lachten er steevast om dat ze hardnekkig vooropliep op haar werkelijke leeftijd. ‘Ik ben al bijna in mijn tachtigste!’ verkondigde ze al een paar maanden voordat ze negenenzeventig werd. Haar tachtigste verjaardag heeft ze nooit gehaald, maar het plezier om dat cijfer uit te spreken had ze dan toch al gehad.

Met Nieuwjaar was de hele familie nog bij haar thuis samengekomen, en een week later vond mijn opa haar ’s ochtends dood in bed. Ze had zich de dag voordien niet echt lekker gevoeld. In haar slaap was ze vertrokken, zonder enige ophef, zonder lange lijdensweg ook. Ze was daarmee de eerste dode in mijn nabije omgeving en ik dacht dat ik daarmee de dood had leren kennen. Snel en onverbiddelijk, een abrupt einde na een lang en gevuld leven.

Pas later leerde ik dat de dood nog veel meer stijlen heeft: de langzame aftakeling, de opeenstapeling van pijn en ontluistering tot hij als een verlossing wordt binnengehaald, de aantasting van mensen vol kracht en plannen, aan wie hij een oude dag misgunde, de gezwellen die hij als tijdbommen plaatst in de lijven van mensen van alle mogelijke leeftijden.

Maar wat de dood mij niet kan afnemen, is de herinnering. Nog elke 30^ste september denk ik aan mijn oma. Inmiddels zijn er steeds minder familieleden die mijn herinnering nog delen. Mijn moeder worstelt met de spinnenwebben in haar geheugen. Maar mijn nicht, zo oud als ik, deelt met mij deze 30^ste september als een dag die niet helemaal is als andere dagen. We geven elkaar een seintje op die dag, en zo vieren we heel bescheiden toch een beetje de verjaardag van onze oma.

Wij waren haar oudste kleindochters. Mijn nicht woonde in hetzelfde dorp als mijn grootouders, dus zij zag mijn oma dagelijks. Wij gingen niet vaker dan om de drie weken op bezoek. Maar ik droeg wel de naam van mijn oma. Mijn oma sprak soms van ‘wij, Coletten’ als ze een punt wilde maken en dan gloeide ik van trots.

Beetje bij beetje glijden mensen weg uit de herinnering van hun geliefden. Omdat de tijd verder gaat. Omdat die geliefden ook ouder worden en doodgaan. Omdat er nieuwe mensen komen om van te houden en voor te zorgen. Dat is goed. Maar zolang mijn nicht en ik leven en een helder hoofd hebben, denken wij op 30 september met weemoed en dankbaarheid terug aan onze oma Colette.

Er komt een dag dat niemand op 30 september nog aan mijn oma zal denken. Die dag is niet eens zo ver weg. Dan zal ze voorgoed verdwenen zijn in de plooien van de tijd. Dan zal ze alleen nog leven in het hart van God, voor wie niemand verloren gaat.

(Afb. van cocoparisienne via Pixabay)