Herfst en winter

14 november 2021

De levensfasen van de mens worden wel vaker vergeleken met de seizoenen. De kinderjaren zijn de lente, waarin alles ontluikt. Alles gebeurt er voor het eerst: uitlopen en blaadjes krijgen, bloemknoppen laten groeien en langzaam maar zeker uitbotten. Lopen, praten, spelen, fietsen, lezen, rekenen, delen. Elke dag lijk je wel iets nieuws te ontdekken of bij te leren. De wereld ligt voor je open, de mogelijkheden zijn eindeloos.

Dan volgt de zomer: de leeftijd waarop je als mens tot volle bloei komt. Al je talenten ontplooien. Je knoopt vriendschappen aan, je vindt je weg in liefdesrelaties en je ontdekt waar je goed in bent en wat je graag doet. Mensen boeken resultaten op hun werk en krijgen misschien kinderen. Hun grip op het leven is onmiskenbaar. De voorzichtige onzekerheid van de lente heeft plaats gemaakt voor de gulle warmte van de zomer. Zoals in het lied van Gerard Cox lijkt het alsof er nooit een einde aan zal komen. De zomer kan niet lang genoeg duren: mensen vinden verdacht lang dat ze ‘in de fleur van hun leven’ zijn.

Toch zet dan heel zachtjes en haast onmerkbaar de herfst in. Hier en daar worden je mogelijkheden ingeperkt, beetje bij beetje. Je reageert niet meer zo snel, je ziet, hoort, denkt of formuleert niet meer zo scherp. Er zijn ervaringen van verlies: in relaties, in plannen en engagementen. Je plukt nog wel de vruchten van de zomer: dankzij je ervaring heb je veel dingen sneller door en zie je makkelijker het grotere plaatje. Maar de nieuwe ideeën komen niet meer van jou. De herfst is een tijd om te koesteren wat is en uit te stralen hoe het kan zijn.

“De herfst is een tweede lente, waarin elk blad een bloem wordt”, zei Albert Camus. Een mooie gedachte, een vorm van troost. Maar deze bloemen zijn niet echt. Ze dienen eerder ter inspiratie voor wie ooit weer de lente maakt. Zelf brengen ze geen vruchten meer voort. Dat is voor de volgende generatie.

Uiteindelijk wordt het winter. Zelden hoor je dat mensen hun leeftijd daarmee vergelijken. En toch hoort ook de winter bij het leven van steeds meer hoogbejaarde mensen. De winter is de tijd om terug te plooien op jezelf, om jezelf te warmen aan de herinneringen en aan wat er nog is. Die warmte zo lang mogelijk vasthouden en verspreiden, zodat in de lente de nieuwe scheutjes verder kunnen. Er is ook leven in de winter. Een beetje verdoken, maar onmiskenbaar krachtig. Met de warmte van God in ons hart, kan dat leven soms heel zichtbaar worden.

Voor elke leeftijd is er wel een psalm. Psalm 71 heeft een mooi vers voor de winter:

Nu ik oud en grijs ben,

verlaat mij niet, o God,

zodat ik het nageslacht, elk nieuw kind,

kan verhalen van de macht van uw arm.

(Kerknet.be 14 november 2021, afb. van Rubén Bagüés via Unsplash)