Moeders met verdriet

14 mei 2023

Op Moederdag kun je je moeder meenemen naar een park of een bos, naar een café of een restaurant, naar een voorstelling of op een boottochtje. Ook in kerken is er soms een heel bijzondere plek voor moeders. Je kunt een kaarsje opsteken bij een van de talloze vrouwelijke heiligen. Je kunt een beeld zoeken van Maria en de kleine Jezus waar de moederliefde van afspat.

Maar het opmerkelijkste moederplekje vind je in de Katelijnekerk in Mechelen. Daar kun je een kijkje nemen in het zogenaamde ‘kinderlijkenhuisje’.

Doodgeboren kindjes bestonden vroeger – nog tot in de jaren ’60 van de vorige eeuw – niet voor de wetten van het land. Ze kregen geen apart graf op het kerkhof. Ook volgens de wetten van de kerk waren er problemen. Baby’s die stierven bij de geboorte waren vaak nog niet gedoopt. Ongedoopte kindjes werden niet toegelaten op gewijde grond. Ze kregen geen afscheidsviering in de kerk. Het klinkt voor ons nu onbegrijpelijk hard. (Maar ook wij hebben soms harde denkkronkels over ongeboren baby’s.)

Het hartverscheurende verdriet van de beroofde moeders en vaders van toen werd door die strenge regels alleen maar groter. Was er voor hen dan nergens troost te vinden?

In de arme volkswijk rondom de Katelijnekerk kwamen veel doodgeboren en kort na de geboorte overleden kindjes voor. Regelmatig ook kindjes van ongehuwde moeders of kindjes uit verboden relaties. Voor hun verdriet was er letterlijk geen plaats in de kerk.

Maar daar vond de pastoor samen met zijn parochianen iets op. Aan de zuidkant werd tegen de kerk een klein huisje aangebouwd, met aan de buitenkant een schuif. Daarin konden de moeders hun dode kindje leggen. In de kerk was er een deur die toegang gaf tot het kinderlijkenhuisje. Die deur was geflankeerd door twee engelen. De kindjes werden dan in een klein kistje gelegd, dat samen met een volwassen overledene een uitvaartviering kreeg en op het kerkhof werd begraven.

In alle verdriet en uitzichtloosheid was dat toch een troost: dat het kindje een mooie begrafenis kreeg en een plek op het kerkhof.

Gelukkig wordt er nu met meer begrip omgegaan met het verdriet van ouders van een dode baby. In onze stad is er op de begraafplaats een prachtige plek waar die veel te vroeg gestorven kindjes bij elkaar worden gebracht. Ze hebben een naam gekregen, ook al waren ze nog niet klaar om geboren te worden of hebben ze niet langer dan een dag geleefd. Er staan windmolentjes, bloemen en knuffels bij de naambordjes. Vaak wandelen er mensen rond, die de kleine zieltjes ook in hun hart een plek geven.

Moeder zijn kun je ook als je geen levende of biologische kinderen hebt. Dat mag gezegd en gezien worden. Ook die moeders horen bij de vrouwen die vandaag worden gevierd. Want moeder zijn kun je op honderd verschillende manieren.

Gelukkige Moederdag allemaal!

(Kerknet.be 14 mei 2023, afb. van Marek Studzinski on Unsplash)