Blind met open ogen

24 januari 2020

‘Dit is de Indische variant van zigeuners’, zegt onze Indische vriend. Hij wijst naar de mensen die zich langs de weg hebben geïnstalleerd en die druk bezig zijn met het bewerken van dunne stukken metaal. Ze blijken uit een heel ander deel van India te komen en tijdelijk hier te zijn neergestreken.

In onze ogen zien ze er niet echt anders uit dan de mensen die overal hun kraampjes hebben opgezet langs de weg, met fruit en groente, lichtbruine gestoomde hapjes, een simpele machine met een wiel waarmee ze sap uit suikerrietstengels persen, of in bladeren gepresenteerde offertjes voor de goden. Het is ons allemaal even vreemd en toch is het onderling heel verschillend.

We beseffen weer hoe weinig we dit alles kunnen ‘lezen’, hoe we – in winkels, op straat, bij mensen thuis – niet weten waarop we moeten letten en dus vaak veel missen. We zijn met open ogen blind.

We zien niet waar de groente verser, de thee beter of de sjaals kwaliteitsvoller zijn. Wij snappen niet waarom iemand iets op zijn voorhoofd heeft geschilderd. Een café ziet er in onze ogen verschrikkelijk ongezellig uit, maar kan toch lekkere koffie serveren. De in onze ogen kitscherige kleuren van godsdienstige voorstellingen zijn in hun ogen juist uiterst stijlvol. We zijn elke leidraad kwijt om wat dan ook te beoordelen. Dus laten we het maar op ons afkomen.

Toch kunnen we het niet laten om naar uitleg en verklaring te zoeken. Meestal zitten we er compleet naast. De mooie koperen ‘slakommen’ die we zien, blijken klankschalen te zijn. Vaak zijn er voorwerpen waar we in onze wildste fantasie geen bestemming voor kunnen bedenken. Het zou veel meer tijd vragen om stap voor stap thuis te komen in dit land, in deze cultuur.

Zo moet het ook zijn voor heel wat vluchtelingen en asielzoekers. Ze houden hun eigen referentiekader overeind, tegen beter weten in. Slechts geleidelijk aan leren ze hoe alles hier in elkaar zit. Wat het betekent als mensen zus of zo reageren. Welke opschriften van belang zijn en welke je gewoon kunt negeren. Het vraagt veel tijd en energie.

Als we straks weer thuis zijn, zullen we alles weer met een halve oogopslag kunnen inschatten. Het is een luxe om autochtoon te zijn.

Op reis gaan is spannend en uitdagend. Maar ergens helemaal thuis zijn, wordt vaak zwaar onderschat. Gelukkig is de mens die het allebei mag meemaken.