Dat zie je van hier!

24 januari 2019

Een uitspraak in een interview met poetry slam artieste en filmstudente Lisette Ma Neza blijft in mijn hoofd hangen: ‘Hoeveel generaties na mij zullen nog als “niet van hier” beschouwd worden?’ Lisettes ouders komen uit Rwanda, zelf woont ze al haar hele leven in Nederland en Brussel. Er zijn zoveel Belgen met een kleurtje, om tal van redenen: geïmmigreerd, geadopteerd, ouders of grootouders van elders, wat maakt het uit? Wanneer wordt iemand als ‘van hier’ beschouwd? Wat moet je daarvoor kunnen voorleggen?

Je valt op als je een kleurtje hebt, zeggen ze. In sommige gemeentes minder dan in andere, maar toch. Langzaamaan verandert dat. Als mijn kleinzoon vertelt over Jamila uit zijn klas en ik hem vraag of ik dat meisje ken, beschrijft hij haar niet in termen van huidskleur, ook al blijkt ze donkerbruin te zijn. Hij heeft het gewoon over hoe groot ze is en dat ze hard kan rennen. Ik ben een beetje jaloers op hem, want ik denk dat ik wel nog naar haar kleur zou verwijzen.

Misschien is mijn kleinzoon de eerste generatie die kleur geen goed criterium vindt om over mensen te praten. Voor hem is iedereen uit zijn klas gewoon ‘van hier’. Alleen hebben sommige kinderen het geluk dat ze thuis ook nog een andere taal spreken. Daar is hij dan weer jaloers op.

Ooit was ik te gast in een bibliotheek in West-Vlaanderen. Een medewerkster haalde me van het station en vertelde over de verschillende filialen. Ik vroeg of ze ook van deze streek was. ‘Nee,’ zei ze meteen, ‘ik woon zeven kilometer verder.’ Ik stond met mijn mond vol tanden. Een dorp verder en dan nog denken dat je erbij hoort? Dat zie je van hier! Ze legde uit hoe het dialect en de omgangsvormen toch wel verschilden. Ik knikte. En ik kon het niet laten om te vertellen dat het voor mij allemaal hetzelfde klonk. ‘Van hier’ is ook een relatief begrip.

Allemaal anders, allemaal van hier. Hoe moeilijk kan dat zijn?