Het wonder van Kerstmis

22 december 2022

Wat moeten we toch met Kerstmis? Soms tegen wil en dank deinen we mee op de kerstroes van feestmenu’s en cadeaulijstjes. We krijgen de Jingle Bells uit de winkelstraat niet meer uit onze oren en gaan na Nieuwjaar gelaten op dieet. Andere mensen duiken elk jaar onder en mijden het kerstgedruis als de pest, om pas half januari weer boven water te komen en verder te gaan met business as usual.

Is dat wat er ons rest van het feest van een God die bij mensen komt wonen?

Kleinmenselijk

Kerstmis is nooit een puur en zuiver gebeuren geweest. Zelfs in de mooi geconstrueerde kerstverhalen van Mattheüs en Lucas lopen de herders en de wijzen elkaar voor de voeten en is er Herodes die voor bloedvergieten zorgt. Wie tussen de mensen komt wonen, moet mee aanmodderen met de mensen. Die moet een weg vinden in al ons kleinmenselijk gedoe en daar het waardevolle in blijven zien. En dat is precies wat onze God heeft gedaan.

Onze God wil samen met ons de schepping tot vervulling brengen, zodat er vrede is in alle harten. Niet meer en niet minder. Hij vindt alle problemen die we zelf veroorzaken of waar we tegenaan lopen, letterlijk ‘de moeite waard’. Want alleen zo kan hij ons van aangezicht tot aangezicht ontmoeten en ons dichterbij halen.

Elke dag opnieuw

Wij hebben een God die ons met de handen en voeten van Jezus geleerd heeft dat alle kleine beetjes helpen. In het evangelie zien we hoe Jezus een hopeloze vrouw een tweede kans geeft. Hij gunt een gehandicapte man een nieuw leven. Hij spreekt kinderen en vrouwen aan. Hij haalt collaborateurs en fanatieke wetsvolgers uit hun cocon. Zodat wij dat ook kunnen, in elke tijd, telkens opnieuw: mensen aanspreken die hier aanspoelen en van nul opnieuw moeten beginnen. Daders over hun schuld heen tot nieuw leven roepen. Beroep doen op uitgebluste mensen en hen uitdagen om mee te doen. Mensen met groot verdriet troosten door bij hen te blijven. Ons laten dragen als we het zelf niet zien zitten. Altijd blijven geloven dat het kan: een betere wereld voor iedereen. Dat is Kerstmis.

Al die kleine maar door en door menselijke dingen waar onze wereld van aan elkaar hangt, doen ertoe in de ogen van God. Onze kleinzieligheid en ons gekrenkt eergevoel. Onze hardleersheid en ons groot talent om de kop in het zand te steken. Maar ook onze spontane hartelijkheid en onze ontwapenende eerlijkheid. Het vermogen om ons te laten raken door wie ons nodig heeft. Onze weerbaarheid en onze kracht om telkens opnieuw te beginnen. Het lijkt allemaal zo nietig, maar God ziet er iets in. Sterker nog: het is de enige weg waarlangs het wonder van Kerstmis zal gebeuren.

Kerstmis is een werkwoord

Met al onze wonden en gebreken, onze verlangens en onze taaie kracht, groeien we toe naar onszelf, naar elkaar en naar God. Alleen in dit leven met al zijn beperkingen konden en kunnen we God leren kennen. Daarom kwam die man tweeduizend jaar geleden in een tijd vol armoede, geweld en corruptie. Maar ook een tijd vol hoop, verlangen, mededogen en zelfgave. Hij kwam om ons te laten zien wie God is. En hoe God niet is.

Met zijn radicale vragen doet Jezus ons soms de moed verliezen, maar tegelijk blijft hij ons met duizend draadjes aantrekken. Want stel je toch eens voor dat het echt waar is, wat hij zegt. Dat het zo eenvoudig is. Dat van elkaar houden ons zoveel verder brengt dan berekening en wrok. Dan moeten we het gewoon proberen, elke kerst opnieuw.

Een huis vol kerst

Veel meer dan op straat, is Kerstmis iets voor thuis. Of voor in een kleine groep vertrouwde mensen met wie je het hele jaar te doen hebt en die zo vanzelfsprekend zijn geworden dat je ze soms nauwelijks nog ziet. De familie, de vrienden, de school, het werk, de buren, de groep van mensen in je kerk. Samen met hen kan het echt Kerstmis worden als we die zachte waarden de bovenhand laten krijgen. Op het kerstfeestje en hopelijk nog lang daarna.

Dan worden al die kitscherige kerstattributen opeens kleine hulpmiddeltjes voor een hoger doel. De adventskalender met dierengeluidjes voor de babykleindochter, want de hele schepping doet mee. De adventskalender met chocolaatjes voor de kleinzoon, want de liefde van God is zoet. De adventskalender voor onszelf met een Bijbelvers en een gebedje, want we stappen elke dag graag mee naar Kerstmis.

De kerststal mag na een jaar rust op zolder weer in het centrum van de belangstelling staan, met alle herinneringen die aan de figuurtjes plakken: de gebroken en gelijmde herder, de lelijke schaapjes die achteraan in het stro worden verstopt, het Jezuskindje dat nog even in de lade moet wachten tot kleinzoon het op kerstavond plechtig in de kribbe mag leggen. De kerstboom wordt versierd met ballen, engeltjes en andere figuurtjes die we vonden op reis, of die we erfden of kregen. De jaarlijkse recepten worden weer opgediept. Een lopende band van gezinsleden maakt worstenbroodjes. We raspen sinaasappels voor de lekkerste veenbessensaus, en we bakken al weken van tevoren de vruchtencake naar het recept van een tante. Want we moeten toch iets hebben om onze dankbaarheid te onderlijnen dat we weer samenzitten, dat iedereen erbij is en zelfs eentje meer, dat we nog allemaal kunnen houden en genieten van elkaar.

Wensen voor onszelf en voor elkaar

Elk jaar ga ik op zoek naar een Bijbelse spreuk om rond te sturen op onze kerstkaartjes. Een wens om familie, vrienden en kennissen heel even aan te steken met het licht van Kerstmis. Ik blader door de psalmen en de boeken van Jesaja en Jeremia. Maar het is in het boek Spreuken dat ik de zinnen vind die ik in de harten van mijn bestemmelingen wil planten:

Mogen liefde en trouw je nooit verlaten,

wind ze om je hals,

schrijf ze in je hart.

(Spreuken 3,3)

Ik stuur deze wens ook naar jullie allen. Dat jullie je een heel jaar lang en ver daarna mogen koesteren in de warme liefde en trouw van God en zijn vele handlangers. Dat jullie zelf die liefde en trouw met vallen en opstaan mogen beleven en uitdelen. Dan wordt Kerstmis echt een feest vol vrede.

(Tertio 21 december 2022, afb. van Jeswin Thomas via Unsplash)