Hoe het donker wordt

17 september 2020

Je beseft pas hoe diep je land in je lichaam zit, als je elders bent. Zo was het heel verwarrend toen ik voor het eerst de avond zag vallen in Afrika. Het was heel warm en toch was het al om zes uur in de avond pikdonker. Dat paste niet in mijn systeem: op onze warme zomeravonden is het juist heel lang licht. De schemering valt zo traag dat je alle tijd hebt om je op de duisternis in te stellen.

In Afrika werd het nacht op een kwartier tijd. Blindelings zochten we onze spullen op de stoelen, die we al niet meer konden zien. We konden de geluiden en de geuren niet thuisbrengen. Ons buikgevoel bleef ons zeggen dat het al vreselijk laat op de avond was, zelfs al nacht, terwijl we op ons horloge zagen dat het niet later dan een uur of zeven, acht was. De temperatuur paste niet bij de duisternis op dat uur. We lachten om onze eigen ontheemdheid.

De frisse lucht van de herfstochtenden roept bij onze buurvrouw onweerstaanbaar een gevoel van lente op, vertelt ze. Ze komt uit Santiago in Chili. De winter duurt er niet langer dan twee maanden. De huizen hebben geen centrale verwarming, want dat is nauwelijks de moeite. De mensen hebben het in de winter vaak net wat te koud. Als de zon in de lente schijnt, is het buiten veel aangenamer dan binnen. Iedereen wil dan naar buiten, in de voorzichtige warmte van die prille lentezon. En de lucht voelt dan precies zoals op onze herfstochtenden.

Wat bij ons dus een gevoel van weemoed oproept, van spijt om de zomer die weer voorbij is, doet mijn buurvrouw denken aan het begin van de zomer, aan het einde van de kou. Gewoon omdat zij anders geprogrammeerd is dan wij.

Het licht, de geuren, de temperatuur, de geluiden, het komt allemaal onbewust binnen en we denken dat het nauwelijks invloed heeft op wie we zijn. Alleen soms merken we hoe we er met al onze vezels in vast zitten. Hoe het altijd een inspanning vraagt om tegenstrijdige indrukken te plaatsen.

Zoveel mensen in ons land hebben jarenlang in een ander land of werelddeel gewoond, waar het weer, de zon, de sterren, de wind, de temperatuur van de lucht, de kleur van het licht en alle geluiden in verte helemaal anders waren dan hier bij ons. Hoe vaak voelen ze iets van heimwee en verlangen? Wat is er nodig vooraleer iets echt als thuis aanvoelt? Wellicht is het moeilijk uit te leggen. Maar toch: ik wil het heel graag horen.

(Afb. van Patrizia08 via Pixabay)