Meer dan een souvenir

5 juli 2019

Een leven zonder reizen is voor veel mensen van onze tijd en onze streken ondenkbaar. Op reis gaan is (bijna) net zo belangrijk geworden als je studie, je werk, je relatie of je gezondheid. Wie niet van reizen houdt, wordt argwanend bekeken, alsof je dan onmogelijk een volledig mens kunt zijn. Op reis gaan kan leuk of ontspannend zijn, maar ik geloof niet dat reizen onontbeerlijk is voor je ontwikkeling. De meest ingrijpende dingen in een mensenleven gebeuren gewoon thuis. Of het nu groot geluk, hartverscheurend verdriet, trouweloos verraad of onverwachte tederheid is, je maakt het meestal thuis mee, met je ouders, broers en zussen, en later je partner en je kinderen, of je vrienden. Op reis heb ik vaak het gevoel dat ik niet helemaal deel uitmaak van wat er zich afspeelt.

De manier waarop mensen elders over straat lopen, de blikken en woorden waarmee ze elkaar begroeten, verschillen van wat wij gewend zijn. Ik kijk er geïntrigeerd naar en vind het soms moeilijk om in te schatten wat er schuilt achter hun gebaren en gezichtsuitdrukkingen. Was die repliek grappig bedoeld of helemaal niet? Is het onbeleefd om dit of dat voor te stellen? Je moet je aanpassen aan de uren waarop je kunt gaan eten op restaurant. Je vraagt je af of je hier hand in hand kunt lopen. En hoe lang moeten je mouwen of je rok best zijn? Op de markt of in de supermarkt kijk je met gulzige ogen naar het grote aanbod aan onbekende groente en fruit, maar kiezen wordt moeilijk.

Hoe langer je ergens bent, hoe meer je merkt dat het er misschien wel anders uitziet, maar dat het vaak draait om dezelfde dingen: familie, vrienden, werk en plezier. Daarin vinden mensen over de hele wereld elkaar. Toch blijven er altijd kleine verschillen. En dan wordt het pas interessant. Als je merkt dat het echt heel gewoon is om wildvreemde mensen binnen te laten in je huis en ze zelfs op het eten te vragen. Dat duurt bij ons meestal een stuk langer. Als je ziet hoe ouders omgaan met hun kinderen, en hoe bepalend de band tussen de generaties kan zijn. Als je subtiele lagen in werkverhoudingen merkt die heel anders zijn dan bij ons. Als je hoort hoe geloof meespeelt in hun leven. Als je meegetrokken wordt in hun manier van feesten.

Die kleine verschillen zetten je aan het denken over hoe het bij ons is. Waarom wij de dingen doen zoals we doen, en of dat soms niet anders kan. Soms kan op reis gaan een echte eye opener zijn. Je ontdekt gewoontes of regels waarvan je wel een stekje wilt meenemen, dat ook bij ons zou kunnen wortelschieten. Niet zomaar een souvenir om op een kast te zetten, maar iets dat je echt kunt inbouwen in je leven.

Reizen zijn altijd te kort. Pas als je ergens enkele maanden of een jaar kunt wonen, leer je een stad of een land echt kennen. Je ervaart waar mensen warm voor lopen of onverschillig voor zijn. Die tijd heb je ook nodig om weer de verschillen te zien tussen de mensen ginder. Want die zijn natuurlijk net zo groot als bij ons.

Op reis kun je prachtige dingen zien: ongelooflijke landschappen en schitterende kunstwerken. Maar om een streek echt te begrijpen, moet je banden kunnen aangaan met de mensen die er wonen. En daar is tijd voor nodig. Dan pas komt het goddelijke in de mensen die er wonen echt naar boven.