Pleidooi voor nutteloze versieringen

23 februari 2020

Gebouwen, gebruiksvoorwerpen en zelfs gereedschappen van vroeger hebben vaak mooie, kleine versieringen. Die hebben geen enkel nut. Je ziet eraan dat de voorwerpen met liefde gemaakt zijn. Dat iemand er zijn hart en de kunst van zijn handen in heeft gelegd.

Twee ingekerfde randjes rondom een houten inktstel. Gegraveerde lussen op de achterkant van een zakhorloge. Pleisterfiguurtjes op plafondlijsten. Motieven in vloer- en muurtegels. Vrolijke richeltjes aan het handvat van een roerzeef, enzovoort.

Het staat in schril contrast met onze hedendaagse voorwerpen. Aan een auto zit geen randje te veel, want dan is hij minder gestroomlijnd en verbruikt hij dus meer. Mijn espressomachine is rechttoe rechtaan. Van elk knopje en hendeltje is het nut duidelijk en al de rest is weggelaten. Zo ook bij mijn stofzuiger. Hij doet wat hij moet doen. In zijn buik zitten zijn andere zuigmondjes handig opgeborgen. Zijn steel kun je langer en korter maken. Maar een extra versiering kon er niet af.

Is het een kwestie van smaak, van mode? Vinden we in onze tijd iets dat strak is altijd mooier dan iets met tierlantijntjes? Misschien speelt dat mee. Maar je zou toch denken dat nu alles met machines wordt gemaakt, het veel makkelijker zou zijn om wat variatie aan te brengen aan een saai toestel. Vroeger moest dat allemaal met de hand gebeuren. Het was tijdrovend en technisch uitdagend. Maar juist dat zorgde voor het onweerstaanbare effect.

Misschien zijn we het plezier verloren van tijd en handvaardigheid te investeren in iets wat op zich nutteloos is. Een zakmes snijdt niet beter omdat de huls mooi bewerkt is. Een spiegel geeft geen beter beeld omdat zijn houten lijst kunstig is ingesneden. Maar het zijn wel telkens opkikkertjes voor ons hart. Het plezier van omringd te zijn door mooie voorwerpen is onbetaalbaar.

Lang leve mensen die iets met zorg maken en het versieren zonder enig nut, gewoon omdat het mooi is. Een tafel dekken met zorg en aandacht voor detail. Een adres op een omslag in een zwierig handschrift. Een volkomen overbodig maar juist daarom onmisbaar stukje schoonheid op het werk, thuis of in de kerk.

Want schoonheid heeft altijd iets goddelijks. Het verwarmt ons hart en wapent ons tegen de lelijkheid en de hardheid van het leven. We hebben vaak de mond vol over weerbaarheid. Misschien speelt de kleine schoonheid van dagelijkse dingen daarin een onvervangbare rol.

(Kerknet.be 23 februari 2020, afb. van Alexander Lesnitsky via Pixabay)