Schillen en dozen

20 april 2023

Toen ik klein was, bestond natuuropvoeding uit slogans als ‘Laat niet na het aangenaam verpozen, de eigenaar van het bos de schillen en de dozen.’ Je afval niet achterlaten in de natuur, dat was het zo’n beetje. Toen ik op de middelbare school zat, vermeed ik het gebruik van aluminiumfolie omdat ik gelezen had dat onze grondstoffen eindig waren.

Later met onze kinderen sorteerden we dapper afval in alle mogelijke recycleerbare fracties. We lieten de kraan niet te lang lopen en hadden zelfs een pot voor wie het licht op de overloop liet branden. Die moest daar een frank instoppen en als we genoeg verzameld hadden, kochten we daarvan iets lekkers voor ons allemaal.

Met onze kleinkinderen wordt het allemaal minder vrolijk. Ze maken zich zorgen over uitstervende dieren en bossen die massaal worden gekapt. Ze gaan mee betogen tegen een snellere aanpassing van de CO2-uitstootnormen en ze zien glashelder dat het de foute kant uitgaat en dat de volwassenen het niet kunnen tegenhouden. De zomers worden warmer, er zijn overal bosbranden en zelfs ons land heeft problemen met overstromingen. Het luchtige toontje van ‘een beetje ons best doen en het komt wel in orde’ is voorgoed voorbij.

Onze kleinkinderen ervaren voor het eerst sinds lang dat mens en natuur niet gescheiden zijn. Dat we een deel zijn van de natuur en ervan afhangen. Dat wij niet kunnen leven als we er niet voor zorgen dat het klimaat leefbaar is. Dat het hele ecosysteem samenhangt en dat wij daar deel van uitmaken, in goede en kwade dagen.

Als we het scheppingsverhaal goed hadden gelezen, hadden we beter moeten weten. De aarde was al helemaal af voordat de mens op de proppen kwam. In dat paradijs voor planten en dieren werd de mens niet gemist, behalve door God. Hij wilde een wezen naar zijn beeld en gelijkenis. Torenhoge verwachtingen had hij van ons. Ik zou weleens willen weten wat hij in een tussentijds evaluatieverslag over ons zou schrijven. ‘Groot potentieel maar bedroevend hardleers’?

Toch geloof ik dat God ons niet heeft afgeschreven. Tegen beter weten in hoopt hij dat we tot inkeer komen, dat we onszelf overtreffen en erin slagen om eindelijk in harmonie te leven met de schepping en met elkaar. Zijn geloof lijkt even wankel als het onze, maar het is veel sterker. Zijn geest leeft in iedereen die kleine steentjes bijdraagt aan het nieuwe verhaal van de natuur en de mens.

Wie zich verdiept in de beschikbare gegevens, dreigt overspoeld te worden door wanhoop. Wat er gebeurt is allemaal te weinig en te laat. Het lijkt alsof we het tij niet meer kunnen keren. Maar dat kan en wil ik niet aan mijn kleinkinderen zeggen. Ik kijk met hen naar nieuwe initiatieven, naar andere manieren van leven, naar ons aanpassen en inleveren van comfort in ruil voor iets groters en waardevollers.

Het gaat al lang niet meer over schillen en dozen. Schillen kun je composteren. Dozen hoeven niet van plastic te zijn en je kunt ze telkens opnieuw gebruiken. We gaan leven met meer aandacht en zorg, voor alles en iedereen om ons heen. Dat gaat veel goeds opleveren, voor de natuur en vooral voor onszelf.

Photo by Nick Fewings on Unsplash