Wie is het?

13 januari 2021

Ken je dat oude spelletje, waarbij je moet raden welk personage je tegenspeler heeft uitgekozen door ja-neenvragen te stellen? Heeft hij bruin haar? Heeft hij of zij een bril? Telkens als je een groepje kunt uitsluiten, mag je de plastic flapjes naar beneden klappen. Mijn kleinzoon is er gek op.

Maar tegenwoordig speel ik het ook vaak gewoon op straat. Het overkomt me wekelijks dat ik groetende mensen op straat niet herken. En in deze coronatijden, met mijn bewasemde bril boven mijn mondkapje, nog vaker.

Iemand roept me lachend iets toe, waaruit blijkt dat hij me goed kent. Wie is het? Ik zie alleen de damp op mijn eigen brillenglazen en een paar losse ogen tussen muts en mondmasker bij mijn gesprekspartner. De ogen komen me vaag bekend voor. Maar zonder de rest van het gezicht als context kan ik ze toch niet altijd thuisbrengen.

Hoe los ik dat op? Ik begin standaard te glimlachen, al is dat tegenwoordig voor iedereen grotendeels onzichtbaar. Dan stel ik een neutrale vraag of maak een algemene opmerking. In de stijl van ‘Hoe gaat het met jou?’ of ‘Guur windje vandaag, hè?’ Ik luister goed naar het antwoord. Meestal verklappen mensen al gauw iets over zichzelf, hun gezin of hun werk. Dan gaat opeens het licht aan: ik zie wie ze zijn en we kunnen verder.

Nog vaker is niet de inhoud van hun woorden, maar de klank van hun stem doorslaggevend. Als ik hen wat langer hoor praten, hoor ik haarscherp wie de eigenaar van de stem is. Stemmen verschillen in mijn ervaring meer dan haarkleuren of neuzen, maar dat kan ook liggen aan mijn bijziendheid. Stemmen zijn in elk geval minder onderhevig aan mode en verval. Bij een reünie van jaargenoten schrikken we soms van elkaars verouderde uiterlijk na al die jaren, maar onze stemmen blijven heel herkenbaar.

Ik ben niet de enige met herkenningsproblemen in deze tijden. Gisteren zwaaide ik gemondmaskerd op de fiets naar een buurman op de stoep. Hij keek me onderzoekend aan. ‘Ben jij wie ik denk dat je bent?’ vroeg hij toen. Wat kon ik daarop antwoorden? Ik trok gewoon even mijn mondmasker naar beneden en lachte. Hij knikte en zwaaide terug. Hij had juist gegokt.